Po 20 godzinach w autobusie wysiadłem na wschodnim wybrzeżu Sumbawy i przesiadłem się na prom do Labuan Bajo, największego miasta w zachodniej części wyspy Flores. Większość z napływających tam turystów przybywa bo jest to punkt startowy do wyprawy na wyspę Komodo, sławną ze względu na występujące tam warany. Ja jednak nie planowałem płynąć na Komodo, koszt takiej wyprawy - ok.300 zł, był już w tym momencie dla mnie zaporowy. Rejs był długi i niezmiernie nudny, ale też owocny w nowe znajomości. Pierwszą osobą którą poznałem był Calvy - chłopak z Labuan który uczył się w policealnym studium turystyki i właśnie wracał do domu. Pod koniec godzinnej pogawędki Calvy zaproponował że jeśli tylko zaczekam dwa dni w Labuan Bajo to będę mógł pojechać na Komodo za zupełnie darmo na motorówce jego ojca który jest jakimś wyższym rangą strażnikiem w parku narodowym Komodo-Rinca i akurat dwa dni później wracał na służbę z urlopu. I tym sposobem już po niecałych dwóch godzinach rejsu żałowałem że na zwiedzenie Flores i okolic nie zostawiłem sobie więcej czasu.
Kiedy Calvy i jego znajomi postanowili że czas na drzemkę ja poszedłem kupić coś do jedzenia do okrętowej kantyny. I poznałem tam kolejnych świetnych ludzi, pomiędzy nimi Johannesa, niezwykle sympatycznego Balijczyka w średnim wieku który właśnie przeprowadzał się na Sumbę i wiózł tam cały swój dobytek w minivanie stojącym na dolnym pokładzie promu. Razem z nim jechał znajomy w minibusie przenaczonym na użytek transportu publicznego, również na Sumbie. Sumba to wyspa jeszcze bardziej odległa i niedostępna niż Flores, sławna ze względu na bardzo archaiczną kulturę jej mieszkańców. Nie muszę chyba dodawać że od dawna marzyłem by na Sumbę pojechać. I dzięki Johannesowi okazało się że mam okazję, stwierdził że ma wolne siedzenie pasażera i z chęcią podwiezie mnie aż na Sumbę bo strasznie nudziło mu się całe dnie prowadząc bez żadnego towarzysza do rozmowy w samochodzie. W tym momencie plułem sobie w brodę po raz drugi bo wiedziałem że w żaden sposób nie dam rady pojechać na Sumbę i wrócić na czas na mój lot do Polski. Tak więc potowarzyszyć mu mogłem jedynie do portowego miasteczka Aimere z którego odpływa prom na Sumbę. Nie takie to zresztą "jedynie", znacznie ułatwił mi podróż. Tymczasem nasz prom w końcu, po ponad sześciogodzinnym rejsie, dopływał do Labuan Bajo a moim oczom ukazał się widok rodem z filmów o piratach: tropikalna zatoczka i kilka zakotwiczonych w niej okrętów:
I po chwili już "mknęliśmy" drogą do Aimere, w nadziei dojechania tam o jakiejś ludzkiej porze. Przy czym "mknięcie" było bardzo relatywne, jechaliśmy tak szybko jak górzysty teren i góry w drodze pozwalały, szybsza jazdy skończyłaby się wymiotami albo upadkiem w przepaść na zakręcie. To dla przykładu jest główna (!) droga na Flores blisko Labuan Bajo:
Po drodze dowiedzałem się czemu Johannes jechał z Bali samochodem aż do Aimere - jak to się ponoć często zdarza, morze na północ od Sumby od kilku tygodni było niesustannie niespokojne i wszystkie promy na Sumbę z miejsc bliższych Bali były po koleji odwoływane. Wskutek tego w momencie gdy go spotkałem Johannes był w drodze już od prawie dwóch tygodni, jadąc od portu do portu, czekając na kolejne promy które nigdy nie nadpływały. Dopiero z Aimere udało mu się odpłynąć dwa dni po naszym rozstaniu.
Do Aimere dojechaliśmy krótko przed północą. Okazało się być jeszcze większym zadupiem niż się spodziewałem, a jedyny hotel w Aimere o godzinie 24 był już zamknięty na cztery spusty, nikogo na dyżurze kto mógłby odpowiedzieć na nasze pukanie i dzwonienie. To zmusiło mnie do nocowania na ławce w minibusie znajomego Johannesa. Dotrwałem jakoś do ranka, zrobiłem zdjęcie wybrzeżu w Aimere:
I wsiadłem w zatłoczony powyżej wszelkich norm autobus do Bajawa. W autobusie przekonałem że prawdą było to co mówili mi rodacy z Darmasiswy - na Flores bycie Polakiem przynosi bardzo pozytywne reakcje. Nigdzie indziej w Indonezji ani na świecie ludzie nie reagowali z takim zainteresowaniem i szczerą sympatią na wiadomość o tym, skąd pochodzę.
Po przyjeździe do Bajawy prędko znalazłem taniego i godnego zaufania przewodnika i wyruszyłem na jego motorze zwiedzić w ekspresowym tempie okolicę. Region Bajawy jest znany z tradycyjnych wiosek ludu Ngadha i jedną z takich wiosek pojechaliśmy odwiedzić. Widoki po drodze były wspaniałe:
Ta konkretna wioska nazywa się Bena i jest najczęściej odwiedzana przez turystów, w efekcie dość mocno skomercjalizowana. Z początku chciałem odwiedzić jakąś inną wioskę ale okazało się że do żadnej innej nie da się dogodnie dojechać motorem. Byłoby z pewnością wspaniale wybrać się na mały trekking wsród takiego krajobrazu, ale nie miałem już na to czasu.Pozostała mi więc Bena, na którą zresztą nie mogłem narzekać. Na środku wsi znajdują się tradycyjne Ngadhu i Bhaga, symbliczne schronienia dla duchów przodków. Zaraz obok (również w centrum wioski) jest cmentarz, w którym wpływy chrześcijański (krzyże) mieszają się z prastarą tradycją (struktury megalityczne).
Ngadhu (duchy męskie)
Bhaga (duchy żeńskie)
megality
i krzyże
chata wodza
taka figurka na szczycie dachu oznacza że w domu mieszka arystokracja
Ikat - ręcznie tkane dzieła, tradycja powszechna w południowo-wschodniej IndonezjiW Benie przeczekaliśmy widoczny na ostatnim zdjęciu deszcz, po czym poszliśmy na genialny punkt widokowy zaraz obok wioski:
Następnie ruszyliśmy zobaczyć pobliski wodpospad:
I na tym skończyłem zwiedzać okolice Bajawy. Zjadłem obiad i wpakowałem się w autobus do Ende, w naiwnej nadzieji że złapię jeszcze tego dnia jakiś transport do Moni czyli miasteczka u podnóża ostatecznego celu mojej podróży - wulkanu Kelimutu. Dojechaliśmy po zmroku więc transportu już nie było. Zatrzymałem się wobec tego w najtańszym hotelu w mieście, gdzie natępnego poranka spotkałem z zaskoczeniem Polkę - Małgorzatę, doświadczoną globtroterkę, która podówczas pomimo niemałego już wieku pracowała jako nauczycielka angielskiego w Chinach i kiedy tylko miała wolne wyruszała zwiedzać świat. Imponująca kobieta, jej eskapada na kontrakt nauczycielski w Chinach inspiruje zresztą to że sam zamierzam zadziałać podobnie po wakacjach. Złapaliśmy razem autobus do Moni i wszystko byłoby super, gdyby w pewnym momencie nie okazało się że droga zniknęła...:
Osuwisko jak widać całkowicie przykryło asfalt, całe szczęście że sprowadzili ciężki sprzęt i "już" po godzinie czekania udało się nam pojechać dalej. W Moni nie tracąc czasu zabraliśmy się za negocjowanie stawki za podwiezienie pod krater i z powrotem w miejscowymi moto-taksiarzami. Poszło nieźle i zapłaciliśmy po 70 tysięcy rupii. Okazało się że kierowcy mieli bardzo fajny system regulowania cen w zależności od rodzaju klientów. Jak mi po drodze wyjaśnił mój kierowca - "ty jesteś miły i gadasz po indonezyjsku to płacisz 70, zwykły biały płaci 100, a wczoraj mieliśmy takiego buca co ciągle narzekał i traktował nas jak śmieci to zapłacił 150". Urocze i sprawiedliwe, przyznacie. Już widoki po drodze do krateru były wspaniałe:
Ale były niczym wobec piękna samego wulkanu. Kalimutu jest największą atrakcją turystyczną na Flores, sławną ze względu na znajdujące się w kraterze trzy jeziora. Każde z nich jest innego koloru i co więcej, kolory zmieniają się z czasem.
Szkoda że w momencie moich odwiedzin jeziora miały podobne kolory. Kilkanaście lat temu jeziora były czerwona, niebieskie i białe, jak można zobaczyć na tym zdjęciu które znalazłem w google:
Pod kraterem spotkaliśmy emerytowanego polskiego misjonarza który mieszkał na Flores już od dziesięcioleci, bardzo sympatyczny człowiek. Wróciliśmy do Moni, z którego udało mi się złapać kolejny nieziemsko zatłoczony autobus do Ende. W autobusie tym uświadomiłem sobie jak bardzo jest niedobrze - nie stać mnie było na wracanie z Flores samolotem (myliłem się, ale o tym później), nie miałem czasu płynąć promem na Timor (z którego loty są tańsze), za trzy i pół dnia odlatywałem z Jakarty do Polski, a od tejże Jakarty byłem oddalony o... a jakże, co najmniej trzy dni nieustannej jazdy samochodem. W ten sposób mój nienaruszalny dotąd optymizm zaczął się kruszyć. W Ende byłem dopiero wieczorem i tylko szczęśliwy łut okoliczności pozwolił mi znaleźć miejsce w "travelu" jadącym daleko na zachód, bo aż do Ruteng. "Travel" oznacza współdzieloną taksówkę, siedmiosobowego minivana w którym kupuje się "bilet" na siedzenie. Jest to jedna z najbardziej komfortowych metod podróży w Indonezji, takim sposobem zwykle jechałem z Bandungu na lotnisko w Jakarcie. Z tym że w Bandungu 7-osobowy travel zabiera kierowcę i sześciu pasażerów, natomiast na Flores trochę mniejszy ale też 7-osobowy travel zabiera kierowcę i... 9 pasażerów. Jechaliśmy na tylnej kanapie w cztery osoby, przypomniały mi się rodzinne opowieści o czasach gdy Wołgą przewoziło się po dziesięć osób na raz.
Do Ruteng dojechaliśmy o drugiej w nocy i jako że trudno byłoby w tym niezbyt turystycznym miejscu znaleźć otwarty hotel o takiej porze, uprosiłem kierowcę żeby przenocował mnie na kanapie w swoim domu. Po czterech godzinach snu zerwałem się by szukać transportu do Labuan Bajo, tak aby zdążyć na jedyny w ciągu dnia prom na Sumbawę. Autobus niestety odjeżdżał dopiero o wpół do ósmej, przez co spóźniłem się na cholerny prom godzinę. Tak blisko a tak daleko. Musiałem oszczędzać więc nie mogłem pozwolić sobie na nocleg w (nawiasem mówiąc, zaskakująco drogich jak na Indonezję) hotelach w Labuan Bajo. Z opresji wyprawił mnie tym razem poznany w autobusie chłopak, którego rodzice chojnie mnie ugościli nie prosząc w zamian o nic więcej niż trochę podróżniczych opowieści. Wieczorem poszliśmy razem oglądać mundial do jedynego domu w okolicy który miał satelitarną telewizję. Niesamowity klimat, no i po raz pierwszy od dłuższego czasu miałem okazję odpocząć. Ludzie na Flores są wspaniale gościnni, pomimo biedy. Rząd wcale im nie pomaga, wpływy z największego bogactwa zachodniego Flores - parku narodowego Komodo Rinca (do którego bilet wstępu kosztuje fortunę) idą w 70% do Jakarty, w 20% na obsługę parku i tylko w 10% do lokalnego budżetu. Tak jest zresztą w całej Indonezji - regiony przesyłają większość swojego dochodu do Jakarty, dostając niewiele w zamian. Z tego względu wcale nie dziwię się że co bardziej zbuntowani mieszkańcy odległych regionów Indonezji mawiają często że nie mieszkają wcale w Indonezji tylko w Imperium Jawajskim, pod jawajską okupacją.
Następnego dnia wsiadłem na prom na Sumbawę i kolejny raz dopisało mi szczeście - poznałęm trójkę pozytywnie zakręconych ludzi którzy planowali jechać bez przerwy od zjazdu z promu do Surabayi na Jawie, trzy wyspy dalej, zmieniając się przy kierownicy. No i mieli wolne siedzenie. Tym sposobem rozpoczął się mój nabardziej totalny hardkor zeszłęgo roku - 40 godzin w prawie nieustannej podróży. Z początku planowałem wysiąść w Denpasarze i przesiąść się na ekspresowy autobus. Niestety, dojechaliśmy tam zbyt późno i jedyny odjeżdżający autobus był bardzo nie-pośpieszny - jak objaśnił mi kierowca, do Bandungu dojechałabym z nim jakieś 36 godzin później, czyli... 12 godzin PO odlocie mojego samolotu do Polski.
Sytuacja wydawała się ekstremalnie beznadziejna, zostały mi marne resztki pieniędzy i niecałe 24 godziny czasu na dotarcie do Jakarty. Zaczynałem już rozważać desperackie błaganie moich towarzyszy podróży o pożyczkę kiedy póżną nocą jedząc kolację gdzieś w zachodnim Bali doznałem olśnienia. Otóż wiele dni wcześniej, kiedy zauważyłem że środki niebezpiecznie mi topnieją, odłożyłem sobie do oddzielnej kieszonki w plecaku 1,2 mln rupii, w sam raz tyle ile kosztuje zwykle bilet z Flores lub Timoru do Jakarty, tak żeby na pewno mieć na niego pieniądze. A potem nazwyczajniej w świecie o tym zapomniałem. I te pieniądze tak sobie leżały i czekały podczas gdy ja zamiast przy ich pomocy już od co najmniej dwóch dni być komfortowo w Bandungu, desperacko parłem autostopem na zachód bez snu i prawie bez jedzenia. Chyba nigdy w życiu nie czułem się tak głupi jak w tamtym momencie. Niemniej, byłem uratowany, to że uratowany od własnej głupoty nie grało już roli. Poprosiłem towarzyszy podróży żeby podwieźli mnie na lotnisko w Surabayi, pożegnaliśmy się serdecznie i pobiegłem kupić bilet. Słońce właśnie świtało ostatniego dnia mojego pobytu w Indonezji. Bilet który kupiłem był najbardziej przepłaconym biletem lotniczym jaki w życiu kupiłem - za lot Surabaya - Bandung, marne 500 km które można pokonać pociągiem w 12 godzin, zapłaciłem więcej niż wcześniej za lot Jakarta - Bangkok, czyli 2500 km. Ale tak to już jest że jak się kupuje bilet klasy biznes na godzinę przed odlotem samolotu to płaci się "trochę" więcej niż normalnie. Kosztował mnie ten luksus 1,17 mln rupii, więc z moich zaskórniaków na najczarniejszą godzinę zostało mi w sam raz pieniędzy na porządny obiad. I na nic więcej. Doleciałem do Bandungu, potwornie rzecz jasna zmęczony, szybko odebrałem swoje rzeczy, zjadłem obiad, pożegnałem się z przyjaciółmi i późnym popołudniem jechałem już travelem na lotnisko w Jakarcie. Z którego wieczorem odleciałem w 24-godzinną podróż do Londynu, w którym musiałem przejechać z jednej strony miasta na drugą żeby zmienić lotnisko. I znów odleciałem, tym razem do Katowic, do Polski, do domu.
Niech tu znajdzie się jeszcze miejsce na zdjęcie lotniska w Dubaju w którym się przesiadałem, jest niewiarygodnie duże i bogate, na tym zdjęciu cała ta czarna ściana za fontanną jest gigantycznym sztucznym wodospadem, zdjęcie z żaden sposób nie oddaje jego ogromu:
I jeszcze samolot którym leciałem z Dubaju do Londynu, zdaje się że to Airbus ale nie znam się więc w razie czego proszę mnie poprawić:
Podsumowując, w ciągu 10 dni które upłynęły od mojego wyjazdu z Lombok do powrotu do Polski pokonałem samochodami, motorami, autobusami i promami około 2500 km i jakieś 18 000 km samolotami, spędziłem na pokładzie różnych środków transportu 140 godzin i tylko dwa razy spałem w łózku, z czego tylko raz w hotelu.
W samolocie z nudów czytałem przeowdnik i natrafiłem na następujące zdanie: "Nikt kto przeżył trudy podróży okrutnymi drogiami południowo-wschodniej Indonezji nie ma ochoty na powtórzenie tego doświadczenia." Bzdura, przejechałem te drogi tam i z powrotem więc już je powtórzyłem i chętnie zrobiłbym to jeszcze raz, choć teraz może bez takiego pośpiechu. Tylko cieniasy wymiekają.
Tak więc od lipca jestem już w Polsce i co raz silniej tęsknię za Azją, za egzotyką, a za Indonezją w szczególności. W tym miejscu chciałbym podzielić się jedną obserwacją - Indonezja jest bardzo bezpiecznym miejscem wbrew być może obiegowej opinii. Przez dziesięć miesięcy pobytu tylko raz ukradziono mi 50 tys. rp (15 zł) i raz być może ukradziono mi parasol (albo sam go zgubiłem, nie jestem pewny). Przez całe dziesięć miesięcy nikt nigdy nie groził mi agresją fizyczną ani nigdy zagrożony się nie czułem, a nie unikałem zapuszczania się w podejrzane okolice. W ciągu tych dziesięciu miesięcy tylko raz byłem obiektem agresji słownej, co zresztą prędko uciąłem. Poziom bezpieczeństwa jak widać nieporównywalny z Polską - jestem skłonny założyć się że w Polsce w ciągu roku mieszkania na stancji i częstego podróżowania ukradziono by mi o wiele więcej, a ilości sytuacji w których groziłby mi, za przeproszeniem, przysłowiowy "wpierdol" albo jakiś pijany dresiarz wyzywałby mnie w nocnym autobusie bo ubzdurało mu się że krzywo na niego spojrzałem nie szło by zliczyć. Faktem jest że poziom mojego bezpieczeństwa w Indonezji zwiększa to że jestem obcokrajowcem, ale uważam że Indonezyjczycy, a przynajmniej mieszkańcy Jawy, są znacznie mniej skłonni do agresji fizycznej i słownej niż Polacy. Dodatkowo chciałbym w tym miejscu zauważyć że w Polsce bycie obcokrajowcem ZMNIEJSZA poziom bezpieczeństwa (gdybym był czarnym albo azjatą raczej na pewno unikałbym chodzenia po osiedlach w nocy). Jak to o nas świadczy?
To w zasadzie byłby koniec całej opowieści, przynajmniej tej jednej opowieści. Może jeszcze kiedyś najdzie mnie wena zrobię zdjęcia i opisy pamiątek które sobie przywiozłem i je tu wrzucę. Tymczasem liczę że w wakacje i po wakacjach nazbieram materiałów na kolejne długaśne wspomnienia, trzymajcie kciuki. Pozdrowienia i podziekowania dla wszystkich którzy to czytają, pamiętajcie że Wasze marzenia są bezcenne, nie pozwólcie by szara rutyna Wam je odebrała!
Cóż, do usłyszenia.
Następnie ruszyliśmy zobaczyć pobliski wodpospad:
I na tym skończyłem zwiedzać okolice Bajawy. Zjadłem obiad i wpakowałem się w autobus do Ende, w naiwnej nadzieji że złapię jeszcze tego dnia jakiś transport do Moni czyli miasteczka u podnóża ostatecznego celu mojej podróży - wulkanu Kelimutu. Dojechaliśmy po zmroku więc transportu już nie było. Zatrzymałem się wobec tego w najtańszym hotelu w mieście, gdzie natępnego poranka spotkałem z zaskoczeniem Polkę - Małgorzatę, doświadczoną globtroterkę, która podówczas pomimo niemałego już wieku pracowała jako nauczycielka angielskiego w Chinach i kiedy tylko miała wolne wyruszała zwiedzać świat. Imponująca kobieta, jej eskapada na kontrakt nauczycielski w Chinach inspiruje zresztą to że sam zamierzam zadziałać podobnie po wakacjach. Złapaliśmy razem autobus do Moni i wszystko byłoby super, gdyby w pewnym momencie nie okazało się że droga zniknęła...:
Osuwisko jak widać całkowicie przykryło asfalt, całe szczęście że sprowadzili ciężki sprzęt i "już" po godzinie czekania udało się nam pojechać dalej. W Moni nie tracąc czasu zabraliśmy się za negocjowanie stawki za podwiezienie pod krater i z powrotem w miejscowymi moto-taksiarzami. Poszło nieźle i zapłaciliśmy po 70 tysięcy rupii. Okazało się że kierowcy mieli bardzo fajny system regulowania cen w zależności od rodzaju klientów. Jak mi po drodze wyjaśnił mój kierowca - "ty jesteś miły i gadasz po indonezyjsku to płacisz 70, zwykły biały płaci 100, a wczoraj mieliśmy takiego buca co ciągle narzekał i traktował nas jak śmieci to zapłacił 150". Urocze i sprawiedliwe, przyznacie. Już widoki po drodze do krateru były wspaniałe:
Ale były niczym wobec piękna samego wulkanu. Kalimutu jest największą atrakcją turystyczną na Flores, sławną ze względu na znajdujące się w kraterze trzy jeziora. Każde z nich jest innego koloru i co więcej, kolory zmieniają się z czasem.
Szkoda że w momencie moich odwiedzin jeziora miały podobne kolory. Kilkanaście lat temu jeziora były czerwona, niebieskie i białe, jak można zobaczyć na tym zdjęciu które znalazłem w google:
Pod kraterem spotkaliśmy emerytowanego polskiego misjonarza który mieszkał na Flores już od dziesięcioleci, bardzo sympatyczny człowiek. Wróciliśmy do Moni, z którego udało mi się złapać kolejny nieziemsko zatłoczony autobus do Ende. W autobusie tym uświadomiłem sobie jak bardzo jest niedobrze - nie stać mnie było na wracanie z Flores samolotem (myliłem się, ale o tym później), nie miałem czasu płynąć promem na Timor (z którego loty są tańsze), za trzy i pół dnia odlatywałem z Jakarty do Polski, a od tejże Jakarty byłem oddalony o... a jakże, co najmniej trzy dni nieustannej jazdy samochodem. W ten sposób mój nienaruszalny dotąd optymizm zaczął się kruszyć. W Ende byłem dopiero wieczorem i tylko szczęśliwy łut okoliczności pozwolił mi znaleźć miejsce w "travelu" jadącym daleko na zachód, bo aż do Ruteng. "Travel" oznacza współdzieloną taksówkę, siedmiosobowego minivana w którym kupuje się "bilet" na siedzenie. Jest to jedna z najbardziej komfortowych metod podróży w Indonezji, takim sposobem zwykle jechałem z Bandungu na lotnisko w Jakarcie. Z tym że w Bandungu 7-osobowy travel zabiera kierowcę i sześciu pasażerów, natomiast na Flores trochę mniejszy ale też 7-osobowy travel zabiera kierowcę i... 9 pasażerów. Jechaliśmy na tylnej kanapie w cztery osoby, przypomniały mi się rodzinne opowieści o czasach gdy Wołgą przewoziło się po dziesięć osób na raz.
Do Ruteng dojechaliśmy o drugiej w nocy i jako że trudno byłoby w tym niezbyt turystycznym miejscu znaleźć otwarty hotel o takiej porze, uprosiłem kierowcę żeby przenocował mnie na kanapie w swoim domu. Po czterech godzinach snu zerwałem się by szukać transportu do Labuan Bajo, tak aby zdążyć na jedyny w ciągu dnia prom na Sumbawę. Autobus niestety odjeżdżał dopiero o wpół do ósmej, przez co spóźniłem się na cholerny prom godzinę. Tak blisko a tak daleko. Musiałem oszczędzać więc nie mogłem pozwolić sobie na nocleg w (nawiasem mówiąc, zaskakująco drogich jak na Indonezję) hotelach w Labuan Bajo. Z opresji wyprawił mnie tym razem poznany w autobusie chłopak, którego rodzice chojnie mnie ugościli nie prosząc w zamian o nic więcej niż trochę podróżniczych opowieści. Wieczorem poszliśmy razem oglądać mundial do jedynego domu w okolicy który miał satelitarną telewizję. Niesamowity klimat, no i po raz pierwszy od dłuższego czasu miałem okazję odpocząć. Ludzie na Flores są wspaniale gościnni, pomimo biedy. Rząd wcale im nie pomaga, wpływy z największego bogactwa zachodniego Flores - parku narodowego Komodo Rinca (do którego bilet wstępu kosztuje fortunę) idą w 70% do Jakarty, w 20% na obsługę parku i tylko w 10% do lokalnego budżetu. Tak jest zresztą w całej Indonezji - regiony przesyłają większość swojego dochodu do Jakarty, dostając niewiele w zamian. Z tego względu wcale nie dziwię się że co bardziej zbuntowani mieszkańcy odległych regionów Indonezji mawiają często że nie mieszkają wcale w Indonezji tylko w Imperium Jawajskim, pod jawajską okupacją.
Następnego dnia wsiadłem na prom na Sumbawę i kolejny raz dopisało mi szczeście - poznałęm trójkę pozytywnie zakręconych ludzi którzy planowali jechać bez przerwy od zjazdu z promu do Surabayi na Jawie, trzy wyspy dalej, zmieniając się przy kierownicy. No i mieli wolne siedzenie. Tym sposobem rozpoczął się mój nabardziej totalny hardkor zeszłęgo roku - 40 godzin w prawie nieustannej podróży. Z początku planowałem wysiąść w Denpasarze i przesiąść się na ekspresowy autobus. Niestety, dojechaliśmy tam zbyt późno i jedyny odjeżdżający autobus był bardzo nie-pośpieszny - jak objaśnił mi kierowca, do Bandungu dojechałabym z nim jakieś 36 godzin później, czyli... 12 godzin PO odlocie mojego samolotu do Polski.
Sytuacja wydawała się ekstremalnie beznadziejna, zostały mi marne resztki pieniędzy i niecałe 24 godziny czasu na dotarcie do Jakarty. Zaczynałem już rozważać desperackie błaganie moich towarzyszy podróży o pożyczkę kiedy póżną nocą jedząc kolację gdzieś w zachodnim Bali doznałem olśnienia. Otóż wiele dni wcześniej, kiedy zauważyłem że środki niebezpiecznie mi topnieją, odłożyłem sobie do oddzielnej kieszonki w plecaku 1,2 mln rupii, w sam raz tyle ile kosztuje zwykle bilet z Flores lub Timoru do Jakarty, tak żeby na pewno mieć na niego pieniądze. A potem nazwyczajniej w świecie o tym zapomniałem. I te pieniądze tak sobie leżały i czekały podczas gdy ja zamiast przy ich pomocy już od co najmniej dwóch dni być komfortowo w Bandungu, desperacko parłem autostopem na zachód bez snu i prawie bez jedzenia. Chyba nigdy w życiu nie czułem się tak głupi jak w tamtym momencie. Niemniej, byłem uratowany, to że uratowany od własnej głupoty nie grało już roli. Poprosiłem towarzyszy podróży żeby podwieźli mnie na lotnisko w Surabayi, pożegnaliśmy się serdecznie i pobiegłem kupić bilet. Słońce właśnie świtało ostatniego dnia mojego pobytu w Indonezji. Bilet który kupiłem był najbardziej przepłaconym biletem lotniczym jaki w życiu kupiłem - za lot Surabaya - Bandung, marne 500 km które można pokonać pociągiem w 12 godzin, zapłaciłem więcej niż wcześniej za lot Jakarta - Bangkok, czyli 2500 km. Ale tak to już jest że jak się kupuje bilet klasy biznes na godzinę przed odlotem samolotu to płaci się "trochę" więcej niż normalnie. Kosztował mnie ten luksus 1,17 mln rupii, więc z moich zaskórniaków na najczarniejszą godzinę zostało mi w sam raz pieniędzy na porządny obiad. I na nic więcej. Doleciałem do Bandungu, potwornie rzecz jasna zmęczony, szybko odebrałem swoje rzeczy, zjadłem obiad, pożegnałem się z przyjaciółmi i późnym popołudniem jechałem już travelem na lotnisko w Jakarcie. Z którego wieczorem odleciałem w 24-godzinną podróż do Londynu, w którym musiałem przejechać z jednej strony miasta na drugą żeby zmienić lotnisko. I znów odleciałem, tym razem do Katowic, do Polski, do domu.
Niech tu znajdzie się jeszcze miejsce na zdjęcie lotniska w Dubaju w którym się przesiadałem, jest niewiarygodnie duże i bogate, na tym zdjęciu cała ta czarna ściana za fontanną jest gigantycznym sztucznym wodospadem, zdjęcie z żaden sposób nie oddaje jego ogromu:
I jeszcze samolot którym leciałem z Dubaju do Londynu, zdaje się że to Airbus ale nie znam się więc w razie czego proszę mnie poprawić:
Podsumowując, w ciągu 10 dni które upłynęły od mojego wyjazdu z Lombok do powrotu do Polski pokonałem samochodami, motorami, autobusami i promami około 2500 km i jakieś 18 000 km samolotami, spędziłem na pokładzie różnych środków transportu 140 godzin i tylko dwa razy spałem w łózku, z czego tylko raz w hotelu.
W samolocie z nudów czytałem przeowdnik i natrafiłem na następujące zdanie: "Nikt kto przeżył trudy podróży okrutnymi drogiami południowo-wschodniej Indonezji nie ma ochoty na powtórzenie tego doświadczenia." Bzdura, przejechałem te drogi tam i z powrotem więc już je powtórzyłem i chętnie zrobiłbym to jeszcze raz, choć teraz może bez takiego pośpiechu. Tylko cieniasy wymiekają.
Tak więc od lipca jestem już w Polsce i co raz silniej tęsknię za Azją, za egzotyką, a za Indonezją w szczególności. W tym miejscu chciałbym podzielić się jedną obserwacją - Indonezja jest bardzo bezpiecznym miejscem wbrew być może obiegowej opinii. Przez dziesięć miesięcy pobytu tylko raz ukradziono mi 50 tys. rp (15 zł) i raz być może ukradziono mi parasol (albo sam go zgubiłem, nie jestem pewny). Przez całe dziesięć miesięcy nikt nigdy nie groził mi agresją fizyczną ani nigdy zagrożony się nie czułem, a nie unikałem zapuszczania się w podejrzane okolice. W ciągu tych dziesięciu miesięcy tylko raz byłem obiektem agresji słownej, co zresztą prędko uciąłem. Poziom bezpieczeństwa jak widać nieporównywalny z Polską - jestem skłonny założyć się że w Polsce w ciągu roku mieszkania na stancji i częstego podróżowania ukradziono by mi o wiele więcej, a ilości sytuacji w których groziłby mi, za przeproszeniem, przysłowiowy "wpierdol" albo jakiś pijany dresiarz wyzywałby mnie w nocnym autobusie bo ubzdurało mu się że krzywo na niego spojrzałem nie szło by zliczyć. Faktem jest że poziom mojego bezpieczeństwa w Indonezji zwiększa to że jestem obcokrajowcem, ale uważam że Indonezyjczycy, a przynajmniej mieszkańcy Jawy, są znacznie mniej skłonni do agresji fizycznej i słownej niż Polacy. Dodatkowo chciałbym w tym miejscu zauważyć że w Polsce bycie obcokrajowcem ZMNIEJSZA poziom bezpieczeństwa (gdybym był czarnym albo azjatą raczej na pewno unikałbym chodzenia po osiedlach w nocy). Jak to o nas świadczy?
To w zasadzie byłby koniec całej opowieści, przynajmniej tej jednej opowieści. Może jeszcze kiedyś najdzie mnie wena zrobię zdjęcia i opisy pamiątek które sobie przywiozłem i je tu wrzucę. Tymczasem liczę że w wakacje i po wakacjach nazbieram materiałów na kolejne długaśne wspomnienia, trzymajcie kciuki. Pozdrowienia i podziekowania dla wszystkich którzy to czytają, pamiętajcie że Wasze marzenia są bezcenne, nie pozwólcie by szara rutyna Wam je odebrała!
Cóż, do usłyszenia.
